Brak miesiączki jest powodem niepokoju u dojrzałych kobiet i młodych dziewczyn. Przyczyn takiego stanu bywa jednak wiele. Dlatego warto ustalić, dlaczego okres się spóźnia. W większości przypadków diagnozę stawia lekarz po wykonaniu szeregu badań obrazowych i laboratoryjnych. Czym może być jednak spowodowany zanik miesiączki? Kiedy koniecznie należy udać się do ginekologa?
Czym jest i ile trwa cykl miesiączkowy?
Miesiączka jest cyklicznym krwawieniem z dróg rodnych, które występuje u kobiet dojrzałych płciowo, i wynika z przemian zachodzących w błonie śluzowej macicy oraz w obrębie jajników.
Poprzez zaburzenia miesiączkowania rozumie się wszelkie nieprawidłowości związane z przebiegiem cyklu. Mogą one dotyczyć zarówno nieregularnych krwawień, nieprawidłowej ilości krwi, jak i całkowitego zaniku miesiączki.
Prawidłowy cykl miesiączkowy powinien trwać od 3 do 7 dni i występować regularnie, a więc co 21-35 dni. Jego długość nie powinna się wahać o więcej niż 5 dni. Zazwyczaj pojawia się on u dziewcząt między 9. a 16. rokiem życia, a w jego trakcie kobieta traci od 80 ml do 100 ml krwi.
Brak okresu – najczęstsze przyczyny zaniku miesiączki
Brak miesiączki może być spowodowany wieloma czynnikami i schorzeniami. Wśród najczęstszych wymienia się, m.in.:
- ciążę,
- zaburzenia hormonalne,
- nieprawidłowości w pracy tarczycy,
- zespół policystycznych jajników,
- menopauzę,
- odstawienie antykoncepcji hormonalnej,
- zbyt niską masę ciała,
- guzy jajników i nadnerczy,
- cukrzycę,
- hiperprolaktynemię,
- wrodzone zaburzenia.
Brak miesiączki może być spowodowany pierwotnymi lub wtórnymi przyczynami.
Pierwotny brak miesiączki
Pierwotny zanik miesiączki wyróżnia się brakiem krwawień do 16. roku życia, mimo obecnych drugorzędowych cech płciowych. Zalicza się do nich np. rozwój owłosienia łonowego i pachowego, a także powiększenie gruczołów sutkowych. Z taką sytuacją mamy do czynienia również wtedy, kiedy u dziewczyny do 14. roku życia nie wystąpi okres, a także nie rozwijają się drugorzędowe cechy płciowe.
Pierwotne przyczyny zaburzeń cyklu miesiączkowania są zróżnicowane i mogą dotyczyć zarówno pewnych dysfunkcji anatomicznych, jak i nieprawidłowego rozwoju jajników, przysadki, podwzgórza oraz innych gruczołów. Nierzadko jednak wywołują je wieloczynnikowe schorzenia, takie jak te występujące w zespole policystycznych jajników.
Przy PCOS pacjentki dostrzegają też inne symptomy, np. nadmierne owłosienie, czyli hirsutyzm, czy trądzik. W badaniach USG widoczny jest charakterystyczny obraz jajników, a we krwi pojawia się za wysokie stężenie prolaktyny i męskich hormonów płciowych. Jeżeli dziewczyna po ukończeniu 16. roku życia, nadal nie miesiączkuje, powinna jak najszybciej udać się do lekarza.
Wtórny brak miesiączki
Wtórny brak miesiączki dotyczy z kolei sytuacji, kiedy u kobiety występowało już regularnie krwawienie, lecz doszło do jego zaniku i od co najmniej 3 miesięcy się nie pojawia.
Z tym typem zaburzeń ma się do czynienia również wtedy, kiedy kobieta miesiączkowała regularnie a od sześciu miesięcy lub dłużej jej cykle stały się bardzo nieregularne. Zazwyczaj jednak, żeby zdiagnozować taki stan, od ostatniego krwawienia powinno minąć co najmniej 6 miesięcy.
Wśród najczęstszych przyczyn wtórnego braku miesiączki wymienia się zaburzenia czynności osi podwzgórze-przysadka-jajnik, ale także atrezję macicy. Nierzadko taki stan jest również konsekwencją postępującego zespołu policystycznych jajników.
Zanik miesiączki a ciąża
Jeśli do tej pory miesiączki pojawiały się regularnie i nagle wystąpił cykl, w którym nie dostało się okresu, wówczas jedną z przyczyn takiego stanu może być ciąża.
Nawet jeżeli regularnie przyjmuje się antykoncepcję hormonalną lub stosuje się inny rodzaj zabezpieczenia, każda aktywna seksualnie kobieta musi liczyć się z pewnym ryzykiem.
Dlatego jeśli okres nie pojawił się w terminie, warto wykonać test ciążowy. Zazwyczaj jest on w stanie wykryć w moczu hormon beta-HCG już 7-10 dni po zapłodnieniu. Jego miarodajność bywa największa, kiedy zostanie wykonany po dacie spodziewanej miesiączki. Jeżeli wynik okaże się pozytywny, trzeba udać się do lekarza ginekologa, który potwierdzi ciążę.
Zaburzenia cyklu menstruacyjnego a menopauza
Przyczyną braku miesiączki może być też menopauza. Pojawia się ona zazwyczaj u kobiet między 45. a 55. rokiem życia, jednak zaburzenia miesiączkowania nierzadko dotyczą już młodszych pań, a więc poniżej 40. roku życia.
Wśród przyczyn wczesnego wygaśnięcia jajników wymienia się zarówno czynniki genetyczne, jak i chemio- czy radioterapię, a także infekcje, choroby autoimmunologiczne czy zmniejszoną rezerwę komórek rozrodczych. Może to potwierdzić ginekolog, zlecając szereg badań laboratoryjnych i obrazowych.
Zaburzenia miesiączkowania po odstawieniu antykoncepcji
Układ rozrodczy kobiety jest wrażliwy na wszelkie wahania hormonalne. Dlatego nie tylko schorzenia, takie jak niedoczynność tarczycy czy też jej nadczynność, a także zespół policystycznych jajników, mogą odpowiadać za brak okresu.
Nierzadko z takim problemem zmagają się kobiety, które przez długi czas stosowały antykoncepcję hormonalną. Mowa tutaj nie tylko o tabletkach, ale również spirali, implancie antykoncepcyjnym czy zastrzykach. Ich zadaniem jest zahamowanie owulacji.
Czas powrotu do normalnej płodności zależy m.in. od ilości hormonów wykorzystywanych w takim środku. Nowoczesne preparaty zazwyczaj jednak pozwalają na uzyskanie owulacji i miesiączki już w pierwszym cyklu po ich odstawieniu. Jeżeli jednak tak się nie stanie, warto odwiedzić swojego lekarza, by ustalić przyczyny takiego stanu.
W przypadku znaku miesiączki warto niezwłocznie udać się do lekarza i skorzystać z pomocy specjalisty. W ten sposób można uzyskać kompleksową pomoc i zrozumieć własny organizm.